Een wapen is in de heraldiek een teken dat is verbonden aan een persoon, een familie, een stad of staat, of een groep bij elkaar horende mensen. Traditioneel werd het gedragen op het schild. Het gebruiken van een wapen wordt het 'voeren' van een wapen genoemd. Het wapen werd later uitgebreid met de helm met daarop een helmteken en een wrong van het dekkleed, en het werd bovendien getoond op andere herkenbare plaatsen zodat de herkenbaarheid van de groep in een veldslag gewaarborgd was en eigendommen duidelijk aan de persoon gebonden. Naast toepassing binnen families wordt het wapenschild tegenwoordig ook vaak gebruikt als een symbool van een land, stad, gemeente, waterschap of provincie, naast een vlag. Een vlag met de afbeelding van een wapen heet een banier. In de middeleeuwen werden de krijgers na de 11e eeuw in steeds zwaardere harnassen gehuld. De in 1066 met een open helm, zonder vizier, uitgeruste Noormannen en Angelsaksen die op het Tapijt van Bayeux zijn afgebeeld hadden geen wapenschild nodig omdat zij gemakkelijk herkenbaar waren. De op het tapijt afgebeelde schilden hadden wel versieringen maar er zijn geen aanwijzingen dat deze persoonsgebonden waren. Tijdens de kruistochten kwamen zware, gesloten helmen in zwang. Om in de strijd te zien wie vriend en wie vijand was moest elke ridder zijn eigen teken op het wapenschild afbeelden. Deze tekens werden al snel een belangrijk symbool en vonden een plek op documenten, grafstenen, gevelstenen en banieren. In de eerste jaren van de 12e eeuw was zo een cultuur rond het wapen ontstaan waarvan de regels en gebruiken in de heraldiek, de kunst van de herauten werden vastgelegd. Deze heraldiek is een puur Europese aangelegenheid. Eigenlijk is de juiste omschrijving: de (hulp)wetenschap die zich bezighoudt met het onderzoeken van de geschiedenis van de wapenschilden, het op de juiste manier ontwikkelen van nieuwe wapens en het op de juiste manier optekenen van de beschrijvingen van wapens. In Nederland wordt dit, althans voor de adellijke en overheidswapens, gedaan door de Hoge Raad van Adel. Dit instituut is officieel ingesteld om wapenschilden toe te kennen aan personen, families, instellingen en instituten in Nederland. Naast de Hoge Raad van Adel bestaan er ook andere organisaties zoals de Fryske Rie foar Heraldyk waar wapens worden geregistreerd en gepubliceerd. Wapenschilden werden en worden ontworpen door herauten. Deze noteerden ook alle wapens in een apart wapenboek, zoals het Wapenboek Gelre. Tijdens een oorlog moesten de herauten lijsten samenstellen van de ridders die naar het slagveld gingen, waardoor achteraf eenvoudig de omgekomen ridders geïdentificeerd konden worden. Oorspronkelijk hadden heren en ridders een uniek wapenschild. Toen in de late 12e eeuw het wapen steeds meer prestige had verworven gingen zonen hun vaders wapen gebruiken, soms ongewijzigd. Zo ontstond het familiewapen. Wapenschilden zijn echter maar kort het exclusieve domein van de ridderkaste geweest; al in de 13e eeuw gingen ook anderen zoals steden, gilden en sommige belangrijke burgers een wapen gebruiken. Ook staten kregen een wapen; waarbij meestal gebruik werd gemaakt van het wapen van de vorst. De boeren hielden het eeuwenlang bij hun huismerken maar ook in hun kringen werden familiewapens in de loop der eeuwen steeds algemener. Alleen in Engeland en Schotland is het gebruiken van een wapenschild aan strenge wettelijke regels en toestemming door de staat gebonden. In de 12e en 13e eeuw werden wapens werkelijk gebruikt. In de late middeleeuwen waren zij belangrijk bij riddertoernooien. Toen deze niet meer werden gehouden ontstond een "papieren heraldiek" waarin steeds ingewikkeld er wapens werden gebruikt. Het familie wapen van de familie Kuijper van der Duijn is ontworpen uit de onderwerpen die in de naam verscholen liggen en de omgeving waar zij oorsprongkelijk woonden. Op het schild taat het wapen, het wapen is een cmpositie van de volgende elementen:
Het schild is omvat door een traditioneel dekblad met daar boven een helm.
De Naammythe van NapoleonVeel mensen denken dat we in Nederland onze familienamen aan Napoleon te danken hebben. Dat hebben ze ooit eens op school geleerd of uit een weetjesrubriek opgepikt en dit inzicht werd en wordt nog steeds bevestigd als het onderwerp bijvoorbeeld in de media ter sprake komt. Deze onjuiste voorstelling van zaken blijft vooral levend omdat hij een heroïsch element bevat: men trachtte Napoleons voorschriften te ondermijnen en te bespotten door een rare naam aan te nemen, bijvoorbeeld Naaktgeboren of Poepjes (die twee namen komen altijd naar voren als het daarover gaat). Aan het begin van de 19e eeuw, toen Nederland door de Fransen was bezet, hadden de meeste inwoners echter al een familienaam. Ook de naam Naaktgeboren bestond al en de naam Poepjes, die in 1811 in Friesland door een tweetal families werd aangenomen, was in die omgeving toch ook al bekend voordat Napoleon op het toneel verscheen. Kijk op: De naammythe van Napoleon |
Gereedschap van een kuiper
